Trích đoạn "Thị Mầu lên chùa" trong chương trình "Long Thành Diễn Xướng"

Trên cơ sở những trò diễn xướng dân gian, là sản phẩm tinh thần của nền văn minh lúa nước đồng bằng Bắc Bộ, điển hình là vùng kinh thành Thăng Long nay là Thủ Đô Hà Nội, đó là những hình thức diễn xướng phổ biến, gần gũi, có sức lan tỏa và dấp dẫn. Thông qua các diễn xướng dân gian này, du khách có thể thấy được đậm đặc những dấu tích của Thăng Long Xưa.

Những nét đẹp về con người, về mảnh đất Thăng Long trong những sự kiện diễn ra trên đất Thăng Long, về những con người Thăng Long trong suốt tiến trình lịch sử hàng nghìn năm của dân tộc. Những câu chuyên có thực, những con người có thực, qua cảm quan của dân chúng, dẫu có bị phủ lên lớp sương huyền thoại, song nó vẫn là bức tranh lung linh sắc màu, phản ánh một cách sinh động cái chất linh thiêng và hào hoa của đất Thăng Long, người Thăng Long cùng với khát vọng vươn tới cái hay, cái đẹp, cái Chân – Thiện – Mỹ.

“Chẳng thơm cũng thể hoa lài
Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An”

Câu thành ngữ đó đã minh định phẩm chất tao nhã lịch lãm của các Nam thanh Nữ tú đất kinh kỳ ngàn năm này

Nghệ thuật Ca Trù
Nghệ thuật ca trù đã có dấu ấn sâu đậm một thời của thú vui “đàn ca thi họa”  của bao “tao nhân mặc khách”.. để hôm nay Ca Trù đã được vinh danh trong cảm nhận văn hóa của nhân loại

Hát xẩm
Là một hình thức diễn xướng dân gian giản dị. Lời ca xẩm thường mang tính tự sự, kể chuyện nhân tình thế thái, giáo dục tình cảm và lối sống có tình-nghĩa, đạo lý gia đình làng xóm. “Xẩm” thường dành cho những người khiếm thị làm nghề hát rong để kiếm sống.

  Lấy phải chồng già: Lời tự sự, than thân trách phận của người phụ nữ do hoàn cảnh ép buộc đành phải lấy một người đàn ông hơn nhiều tuổi làm chồng

Nghệ thuật Chèo
Từ bao đời nay, hát Chèo đã trở thành một loại hình sinh hoạt văn hóa nghệ thuật quen thuộc của người dân Việt Nam, nuôi dưỡng đời sống tinh thần dân tộc bởi cái chất trữ tình đằm thắm sâu sắc. Trong kho tàng văn hóa nghệ thuật dân gian dân tộc, Chèo là một loại hình sân khấu kịch hát đậm đà tính dân tộc, với sự kết hợp nhuần nhuyễn của hàng loại yếu tố: hát, múa, nhạc, kịch.. mang tính nguyên hợp vô cùng độc đáo. Vùng trung châu và đồng bằng Bắc bộ là cái nôi của Chèo, từ cái nôi ấy sau bao nhiêu thăng trầm của lịch sử, nghệ thuật Chèo ngày càng phát triển và khẳng định được tầm quan trọng trong nền văn hóa dân gian dân tộc.

Sân khấu Chèo kết hợp Rối nước

Có thể nói nghệ thuật Chèo mang đậm bản sắc dân tộc Việt Nam, Chèo sử dụng ngôn ngữ đa thanh, đa nghĩa kết hợp với cách nói ví von giàu tính tự sự trữ tình. Sân khấu Chèo xưa ra đời từ các làng Chèo với các mùa hội hát. Cứ mỗi độ xuân sang, người muôn nơi lại bồi hồi bởi sự thúc giục của trống Chèo và những lời ca tiếng hát của nghệ nhân làng Chèo. Người xưa có câu “nhất cử động giai điểm vũ” điều đó biểu hiện nét đặc trưng của nghệ thuật Chèo là “tính múa”, những diễn xuất tinh tế của nghệ nhân Chèo đều ở điểm này mà ra. Với đôi bàn tay khéo léo, từng cử chỉ động tác đã toát lên cái “thần” của nhân vật, qua đó thấy được thành công của người diễn. Từ mùa xuân rồi tới mùa thu, trong các hội hè đình đám ở khắp vùng đồng bằng Bắc Bộ không khi nào thiếu vắng tiếng hát Chèo. Cũng chính vì thế mà Chèo mang tính quần chúng và được gọi là loại hình sân khấu của hội hè. Công chúng đam mê Chèo bởi khi đến với sân khấu Chèo có thể tận hưởng niềm vui từ những tiếng cười châm biếm đả kích sâu sắc và tinh tế. Trong mỗi vở diễn, mỗi tình tiết, mỗi lớp nhân vật của Chèo đều có cái hài xen kẽ với cái bi, người xem bao giờ cũng coi trọng những yếu tố đó. Người xưa thường nói “Có tích mới dịch nên trò” điều đó khẳng định tích truyện là linh hồn của vở diễn. Chèo còn thuộc loại sân khấu ước lệ cách điệu, khoa trương.

Thị Mầu lên chùa
Một lớp trò đặc sắc nhất của nghệ thuật Chèo, được kết hợp một cách nhuần nhuyễn, điêu luyện giữa múa, hát và diễn, thể hiện tính cách lẳng lơ một cách tinh tế của Thị Mầu, cô gái trẻ đẹp, tràn đầy nhựa sống cô tưởng Thị Kính là Nam nên đã quyết phá bỏ quan niệm cũ kĩ của lễ giáo Phong kiến để được sống và yêu theo trái tim  của mình.

Trải qua biết bao thế hệ, đến hôm nay những người con đất Việt – cả những người đang sống trên đất nước Việt Nam và những kiều bào ở xa Tổ quốc, luôn coi nghệ thuật Chèo là một “viên ngọc long lanh sắc màu” trong kho tàng văn hóa nghệ thuật dân gian dân tộc. Bắt nguồn từ đó, chương trình Long Thành Diễn Xướng được xây dựng nhằm giới thiệu về nghệ thuật Chèo với những nét độc đáo, tiêu biểu, đặc điểm cơ bản của nghệ thuật Chèo. Đây sẽ là một việc vô cùng cần thiết cho việc bảo tồn sân khấu Chèo và nghệ thuật dân gian một cách hữu hiệu nhất, đặc biệt là phục vụ đúng đối tượng yêu mến nghệ thuật dân gian và giới thiệu quảng bá tới du khách những giá trị tinh hoa quý báu của nền văn hóa nghệ thuật dân tộc Việt Nam mà trong đó tiêu biểu là nghệ thuật Chèo.

Phù thủy sợ ma: Màn tương tác tung hứng giữa sân khấu và rối nước vô cùng độc đáo, vừa hòa tấu trống vừa giao lưu cùng khán giả. Một không gian chỉ dành cho âm hưởng của bộ gõ.

Chầu Văn
Là loại hình nghệ thuật ca hát cổ truyền, Chầu Văn còn gọi là hát văn, hát bóng, có xuất xứ ở cùng đồng bằng Bắc Bộ, tập trung chủ yếu tại tỉnh Nam Định và một số vùng quanh Hà Nội. Xuất phát từ hình thức diễn xướng dân gian trong các lễ hội, Chầu Văn ra đời gắn liền với nghi thức hầu đồng của tín ngưỡng Tứ phủ (Đạo Mẫu) và tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần (Đức Thánh Vương Trần Hưng Đạo), một tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Bằng cách sử dụng âm nhạc có tính tâm linh, lời văn trau chuốt, Chầu Văn được coi là hình thức ca hát mang ý nghĩa hầu Thánh dùng trong quá trình thực hiện nghi lễ hầu đồng, hầu thánh. Hầu đồng là nghi lễ nhập hồn của các vị thánh Tứ phủ vào thân xác các ông đồng, bà cốt. Trong nghi lễ đó, hát Chầu văn phục vụ cho quá trình nhập đồng, hiển thánh. Sau khi múa, các thánh thường ngồi nghỉ và nghe cung văn hát, kể sự tích lại lịch vị thánh đang giảng.

Ba giá hát Chầu: Một lối sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng của người Việt cổ, diễn tả lại các vị Thánh thần có công mở mang, bảo vệ đất nước. Sự kết hợp giữa lối hát múa và diễn xướng dân gian rất sôi động, phong phú và hấp dẫn

 Múa rối nước
Rối là một nghệ thuật dân gian đặc sắc biến cách, chuyển sử dụng con giống, các tượng gỗ, các lốt giả trang làm trò đóng kịch trên sân khấu, cơ sở kỹ thuật là tạo hình, cơ sở diễn xuất là từ diễn xướng dân gian.
Chú Tễu trong rối nước đóng vai trò dẫn chuyện rất gần với lối dẫn chuyện của nhân vật giáo trò của nghệ thuật Chèo. Múa rối nước thường diễn ra vào dịp lễ, hội làng, ngày vui, ngày Tết, Múa rối nước đã trở thành nét sinh hoạt văn hóa không thể thiếu của người dân dùng đồng bằng Bắc Bộ và gắn bó với họ từ thế hệ này sang thế hệ khác. 

 Tính độc đáo trong văn hóa dân gian của người Việt được thể hiện ở các loại hình dân ca gắn với các hình thức diễn xướng, các loại hình nghệ thuật biểu diễn như dân ca quan họ Bắc Ninh, Chèo, Tuồng, Ca trù, Hát xoan, Ví dặm ở Nghệ Tĩnh, Múa rối nước… Trong đó thì Chèo, Ca trù và Múa rối nước là nhưng loại hình sân khấu diễn xướng mang đậm bản sắc văn hóa của người Việt, đặc biệt là ở vùng đồng bằng Bắc Bộ như: Quan họ, Xoan ghẹo, hát Văn, Xẩm xoan, Xẩm chợ, Ca trù vùng đồng bằng và Trung du Bắc Bộ… Tất cả đều mang những đặc điểm diễn xướng độc đáo trong giai điệu, ngôn ngữ lời ca, hình thức sinh hoạt cộng đồng mà nó cũng rất gần gũi với nhau. Bằng phương thức diễn xướng, đời sống nghệ thuật dân gian truyền thống tiếp nối không ngừng, khởi sinh cách đây hàng ngàn năm, mãi mãi trường tồn bởi tất cả thế hệ người Việt Nam đều ý thức trao lại cho muôn đời sau những làn điệu dân ca đậm đà bản sắc văn hóa, lối diễn xướng phong phú độc đáo tượng trưng cho giá trị tinh thần, tính cách dân tộc Việt Nam. Chương trình này với sự phối kết hợp thao lối tương tác của các loại hình diễn xướng dân gian sẽ đem đến cho người xem sự phong phú độc đáo và sự hấp dẫn mới lạ bởi “Long Thành Diễn Xướng”

------------------------------------------------------------------------

LH đặt vé : 024.39437361

Nhà hát Chèo Hà Nội